Tatrzańskie Jeziora – część I POLSKA

Czy może być coś piękniejszego od lazurowej wody otoczonej skalistymi turniami lub zielonymi grzbietami? Tatrzańskie jeziora, bo o nich mowa, są jednym z piękniejszych elementów Tatr. To dzięki nim doliny są takie niesamowite, to one nadają krajobrazowi niepowtarzalny charakter. Większość z nich jest pochodzenia polodowcowego, więc co za tym idzie, leżą w kotłach polodowcowych.
Gdzie iść? Co na początek? Pytania nasuwają się wręcza automatycznie, gdy widzimy piękne zdjęcia, ale nie wiemy, dokąd pójść. Dlatego postanowiłam zebrać wszystkie polskie akweny w jedno miejsce. Voila.

1.    Morskie Oko
Kto o nim nie słyszał… Najpopularniejsze, a zarazem największe jezioro leżące po polskiej stronie Tatr. Położone jest na wysokości 1395m n.p.m., a jego powierzchnia wynosi niecałe 35ha. Głębokość waha się na granicy 50 metrów. Morskie Oko zwane również Rybim Stawem jest jednym z nielicznych zbiorników zarybionych w naturalny sposób przez pstrągi. Z Morskim Okiem wiąże się legenda, iż ma ono podziemną łączność z Adriatykiem - fale jakoby wyrzucały szczątki okrętów, a w głębinach mieszkały wielkie morskie ryby. Akwen leży w Dolinie Rybiego Potoku w otoczeniu Mięguszowieckich Szczytów, nad stawem usytuowane jest schronisko PTTK, a nieco dalej koło drogi stare schronisko, które pierwotnie było wozownią.
Jak dojść? Oczywiście najpopularniejszą szosą prowadzącą od Palenicy Białczańskiej (2h 20min). Możemy również wybrać mniej znaną trasę z Toporowej Cyrhli przez Psią Trawkę, która i tak finalnie łączy się z asfaltem tuż przed Wodogrzmotami Mickiewicza. Dwa pozostałe szlaki to łączniki Doliny Rybiego Potoku z Doliną Pięciu Stawów Polskich i tak do wyboru mamy szlak żółty przez Szpiglasową Przełęcz lub szlak niebieski przez Świstówkę Roztocką. By docenić jednak w pełni urok tego miejsca polecam odwiedzić je rano lub późnym popołudniem. Jezioro możemy obejść dookoła kamienną ścieżką w ciągu 45 minut, podziwiając przy tym piękne krajobrazy.


2.    Rybie Stawki
Grupa trzech niewielkich jezior rozlewiskowych na Rybim Potoku położonych nieco poniżej Morskiego Oka. Stawy otoczone są roślinnością torfowiskową, kosówką i świerkami, a wody jeziora zamieszkane są przez pstrągi. Bezpośrednio obok stawów nie przebiega szlak turystyczny, natomiast Małe Morskie Oko widać z pobliskiej asfaltówki. W skład Rybich Stawków wchodzą:
Małe Morskie Oko – największe z nich o powierzchni 0,22ha i głębokości 3,3m. Jest to podłużne jeziorko o kamienisto-mulistym dnie. Doskonale widoczne ze szlaku czerwonego Palenica-Morskie Oko.
Żabie Oko – jego powierzchnia to 0,11ha, a głębokość 2,3m. Położone jest 20m dalej od Małego Morskiego Oka, posiada kamienisto-żwirowe dno.
Małe Żabie Oko – najmniejszy z Rybich Stawków o powierzchni 0,02ha, często pomijany w klasyfikacji. Oddzielone od Żabiego Oka krótkim przesmykiem ma podłużny kształt.


3.    Czarny Staw pod Rysami

Jezioro położone o 188 metrów wyżej niż Morskie Oko, usytuowane w kotle polodowcowym w Dolinie Rybiego Potoku. Jego głębokość wynosi 76,4 metry, co daje mu drugie miejsce w Tatrach. Podobno swoja nazwę zawdzięcza kolorowi, który uzyskuje z cieni szczytów padających na taflę, jednak w promieniach słońca ma piękną zielono-niebieską barwę. Jezioro otoczone jest przez Żabią Grań, Niżne Rysy, Rysy, Mięguszowiecki Szczyt Czarny, jednak największe wrażenie robią pionowo opadające ściany Kazalnicy. Nad staw dotrzemy czerwonym szlakiem z Morskiego Oka, a czas przejścia to około 50 minut. Warto odwiedzić to jezioro, będące oazą spokoju w porównaniu z gwarnym Morskim Okiem.


4.    Wołoszyński Stawek
Jest to niewielkie okresowe jeziorko morenowe, położone kilkadziesiąt metrów na północ od Polany pod Wołoszynem w Tatrach Wysokich, na wysokości około 1245 m n.p.m. Przy niskim stanie wody rozdziela się na dwa stawki, a następnie wysycha. Zazwyczaj jego długość i szerokość wynoszą po kilkanaście metrów. W okolicy jeziora wiedzie czarny szlak turystyczny z polany pod Wołoszynem na Rusinową Polanę.

5.    Staw Staszica
Jezioro położone w Dolinie za Mnichem na wysokości 1785m n.p.m. Jest to okresowy staw polodowcowy, osiągający do 3 metrów głębokości, zwykle podzielony na dwa zbiorniki - Niżni i Wyżni. Jezioro w sezonie letnim wysycha, natomiast przy maksymalnym stanie wody zdarza się, że zalewa czerwony szlak prowadzący na Wrota Chałubińskiego. Jego woda jest niezwykle przezroczysta. Jezioro otoczone jest od prawej przez Szpiglasowy Wierch, od przodu przez Liptowskie Mury i Wrota Chałubińskiego, a po lewej przez Cubrynę i Mnichy. Dotrzemy tam żółtym szlakiem znad Morskiego Oka, przy czym na rozstaju w Dolinie za Mnichem wybieramy szlak czerwony (całość zajmie 1h).


6.    Stawek na Kopkach
Jest to niewielki zbiornik wodny w Dolinie za Mnichem, położony na wysokości około 1875 m n.p.m. Znajduje się w płytkim zagłębieniu skalnym na bulach pod Szpiglasową Przełęczą, ma muliste dno i kamieniste brzegi. Józef Nyka mierzył staw pod koniec lata 1954 i wtedy akwen miał 10 metrów długości, 8 metrów szerokości i 0,4 metra głębokości. W jeziorku występuje bogata fauna wodna. Staw nie ma dopływu ani odpływu i nie prowadzi do niego żaden szlak turystyczny, można go jednak dostrzec z daleka ze szlaku na Szpiglasową Przełęcz.

7.    Wyżnie Mnichowe Stawki
Jest to grupa dziewięciu jezior polodowcowych, położonych na tarasie Doliny za Mnichem, zwanym Wyżnią Mnichową Płaśnią. Usytuowane są na wysokości 1833-1871m n.p.m. Stawki nazwane są kolejno liczbami rzymskimi i wszystkie poza stawkiem IX są jeziorami okresowymi (wysychają w bardziej suche lata). Do stawków nie powadzi żaden znakowany szlak turystyczny, jednak przebiega obok nich ścieżka, którą taternicy dostają się pod ściany Mnicha.


8.    Zadni Mnichowy Stawek

Niewielkie jezioro położone na wysokości 2070m n.p.m., co czyni je najwyżej położonym akwenem wodnym w Tatrach Polskich, jak również w całej Polsce. Znajduje się w Dolinie za Mnichem na Zadniej Galerii Cubryńskiej, ma powierzchnię około 0,04ha i głębokość 1,1m. Przez znaczą część roku jezioro pokryte jest lodem (aż 10 miesięcy) i nie prowadzi do niego żaden szlak turystyczny.

9.    Dolina Pięciu Stawów Polskich

Nie bez powodu określana najpiękniejszą doliną w Tatrach. Położona jest na wysokości 1670m n.p.m. w otoczeniu Tatr Wysokich. Powstała w wyniku zlodowacenia i ma powierzchnię 13,5km2 z czego 5,5km2 zajmują stawy. Jest jedną z największych ostoi przyrody żywej – kozic, świstaków, niedźwiedzi i rysi. To właśnie w tej dolinie zwierzęta mają „wrota” na stronę słowacką (przemieszczają się za granicę przez Gładką Przełęcz). Niegdyś uważano, że w dolinie były schowane zaklęte skarby, a drogi do poszukiwań opisywane były w przewodnikach. Do doliny dojdziemy z Palenicy Białczańskiej szlakiem zielonym (2,5h), z Morskiego Oka żółtym przez Szpiglasową Przełęcz (4h) lub niebieskim przez Świstówkę Roztocką (2h). Stawów w dolinie znajduje się pięć, a właściwie sześć, taki paradoks.


Przedni Staw Polski – pierwszy ze stawów w dolinie, nad którym usytuowane jest schronisko. Jest najbardziej wysunięty na wschód, a jego powierzchnia wynosi 7,7ha. Woda ma zielonożółtą barwę i cechuje się dużą przejrzystością.


Mały Staw Polski – najmniejszy ze wszystkich stawów. Ma powierzchnię 0,18ha oraz głębokość ok. 2 metrów, co sprawia, że w zimie zamarza do dna. W 1876 roku zostało wybudowane nad nim schronisko, jednak przeniesiono je później nad Przedni Staw.


Wielki Staw Polski – największe jezioro w dolinie o powierzchni 34,14ha i głębokości 79,3m, co czyni je najgłębszym, a zarazem najdłuższym jeziorem w całych Tatrach (jego pojemność stanowi aż 1/3 wszystkich zbiorników wodnych). Ma on zieloną barwę i wysoką przejrzystość. Wody odpływające ze stawu tworzą Potok Roztoka, na którym znajduje się wodospad Siklawa.


Czarny Staw Polski – jezioro o powierzchni 12,7ha i zielonkawej barwie leży u stóp Liptowskich Murów. Jego wody zasilają Wielki Staw Polski.


Wole Oko – niewielkie jeziorko położone między Czarnym a Zadnim Stawem u zboczy Gładkiej Przełęczy. Przyczyną nieuwzględnienia go w nazwie doliny jest fakt, iż okresowo wysycha, natomiast w zimie zamarza do dna.


Zadni Staw Polski
– Ostatni z polskich stawów, najdalej wysunięty na północ. Jego powierzchnia wynosi 6,5ha, a głębokość 31,6m. Leży aż na wysokości 1890m n.p.m. i jest to drugie najwyżej położone jezioro w Polsce. Jego wody są zimne i przezroczyste.


10.    Szpiglasowe Stawki

Jest to grupa czterech niewielkich jezior, znajdujących się na małym trawiastym tarasie położonym w dolnej części stoku Miedzianego i Szpiglasowego Wierchu, na wysokości ok. 1760-1775 m n.p.m. W ich pobliżu bierze początek niewielki potok uchodzący do Wielkiego Stawu, którego brzeg leży w odległości 220-270m od stawków. Do samych Szpiglasowych Stawków nie prowadzi żaden szlak turystyczny, jednak są one dobrze widoczne z żółtego szlaku na Szpiglasową Przełęcz.

11.    Czerwony Staw Pańszczycki
Jezioro położone jest na wysokości 1654m n.p.m. przy żółtym szlaku z Murowańca na Przełęcz Krzyżne w Dolinie Pańszczycy. Jego powierzchnia to 0,3ha przy głębokości 1metra. Przy niskim stanie wód staw dzieli się na dwa mniejsze, a nawet okresowo wysycha. Swoja nazwę zawdzięcza sinicom barwiącym głazy wokół stawu na kolor brunatno-czerwony. Niegdyś staw nazywano zielonym.


12.    Toporowe Stawy

Jeziora położone są w Tatrach Wysokich w Dolinie Suchej Wody na wale morenowym, niedaleko czerwonego szlaku z Toporowej Cyrhli na Psią Trawkę. Stawy charakteryzują się bogatym życiem organicznym i są przykładem na przekształcanie się akwenów w torfowiska. Wyróżniamy dwa stawy:
Toporowy Staw Wyżni – jezioro położone na wysokości 1120m n.p.m. ma powierzchnię 0,04ha i głębokość 1,1m. Staw powoli zanika, przekształcając się w torfowisko.
Toporowy Staw Niżni – posiada bagniste brzegi i również powoli zanika. Jego powierzchnia to 0,617ha, a głębokość 5,9m. Jest najniżej położonym jeziorem w obrębie Tatr Polskich na wysokości 1089m n.p.m., dzięki czemu charakteryzuje się najbujniejszą florą i fauną spośród wszystkich jezior tatrzańskich.

13.    Waksmundzkie Stawy

To dwa niewielkie jeziorka na Zadniej Waksmundzkiej Równi, najwyższym piętrze Doliny Waksmundzkiej w Tatrach Wysokich. Znajdują się w obszarze ochrony ścisłej i nie są udostępnione turystycznie. Wyróżniamy stawki:
Niżni Waksmundzki Stawek – położony na wysokości 1935m n.p.m. w kolanie Waksmundzkiego Potoku; wymiary to ok.10×4m, przy głębokości 30–40cm.
Wyżni Waksmundzki Stawek – położony na wysokości 1960m n.p.m., bez powierzchniowego dopływu i odpływu; wymiary ok. 10×10m, głębokość 30–40cm.

14.    Czarny Staw Gąsienicowy

Największe jezioro w Dolinie Gąsienicowej o powierzchni 18ha (wraz z wysepką), leżące pod charakterystycznymi ścianami Kościelca na wysokości 1620m n.p.m. Jest czwartym co do głębokości jeziorem tatrzańskim o ciemnogranatowym kolorze. Nad czarnym stawem znajdowało się
w latach 1884-1920 schronisko. Nad jezioro prowadzi łagodny szlak niebieski od schroniska Murowaniec wzdłuż zboczy Małego Kościelca (30 minut). Czarny Staw jest doskonałą bazą wypadową na jedne z trudniejszych szlaków w Tatrach Polskich – Kozi Wierch, Zawrat, Granaty i Kościelec.


15.    Zmarzły Staw Gąsienicowy
Staw położony na wysokości 1788m n.p.m. ma powierzchnię zaledwie 0,28ha i głębokość 3,7m. Jezioro do późnego lata bywa pokryte lodem – stąd wywodzi się jego nazwa. Gdy w zimie traci wodę, lód kładzie się na dnie. Położony jest we wschodniej części Doliny Gąsienicowej w kotle pod ścianą Małego Koziego Wierchu. Dotrzeć możemy tam szlakiem niebieskim z Murowańca/Czarnego Stawu Gąsienicowego.

16.    Zielona Dolina Gąsienicowa
Zielona Dolina Gąsienicowa otoczona jest przez Tatry Wysokie i Zachodnie, oddzielona od Czarnej Doliny Gąsienicowej grzbietem Małego Kościelca. Częstokroć nazywana jest „pojezierzem” i znajduje się w niej aż 19 z 21 stawów gąsienicowych. Niektóre z nich są okresowe, więc wysychają latem. Wszystkie stawy są pochodzenia lodowcowego, a przydomek Gąsienicowe wziął się od nazwiska właścicieli - Gąsieniców. Do doliny możemy dostać się żółtym szlakiem prowadzącym z Murowańca na Kasprowy Wierch, lub niebieskim przez grzbiet Małego Kościelca. 


W dolinie wyróżniamy takie stawy jak:
Zielony Staw Gąsienicowy (pow. 3,76ha) – największy ze stawów w zielonej dolinie, położony na wysokości 1672m n.p.m. Posiada unikalną jasnozieloną barwę, a woda ma przezroczystość do 10m (przy głębokości 15m). Ze stawu wypływa potok Sucha Woda, a w latach 1896-1907 nad jeziorem stał drewniany schron – zniszczony przez śniegi. Dawniej nazywany był Suczym Stawem – od złej suki kaleczącej owce, którą w nim utopiono, a ciało znaleziono w Jaskini Kasprowej.


Długi Staw Gąsienicowy
(pow. 1,56ha) – trzeci co do powierzchni i głębokości staw w dolinie (10,6m głębokości), położony na wysokości 1783m n.p.m. W pobliżu jeziora znajduje się jaskinia Schron przy Źródle – jedna z nielicznych w Tatrach Wysokich.


Kurtkowiec
(pow. 1,54ha z wyspą) – Położony na wysokości 1686m n.p.m. staw, posiada charakterystyczną wyspę, która jest najwyżej usytuowaną wyspą w Polsce. Głęboki jest na 5m, a obok niego przebiega szlak turystyczny na Świnicę.


Dwoisty Staw Gąsienicowy
(pow. 1,35ha + 0,88ha) – na staw składają się dwa sąsiadujące ze sobą zbiorniki wodne: wschodni i zachodni, położone na 1657m n.p.m. Stawy w zimie zamarzają do dna, a w lecie poziom wody jest bardzo zmienny. Jezioro położone jest na terenie ścisłego rezerwatu, a zobaczyć je możemy tylko ze zboczy Małego Kościelca.


Litworowy Staw Gąsienicowy
(pow. 0,41ha) – znajduje się na wysokości 1618m n.p.m., a dawniej nazywany był Sobkowym Stawem. Obecną nazwę zawdzięcza rosnącej przy jego brzegach roślinie – arcydzięgiel litwor. Głębokość jeziora to 1,1m.


Czerwone Stawki Gąsienicowe
(pow. 0,196ha + 0,14ha) – dwa płytkie jeziora położone na wysokości 1694m n.p.m. Wyróżnia się stawek Wyżni i Niżni. Nad stawkami stwierdzono występowanie rzadkiej rośliny - turzycy Lachenala, w Polsce występującej tylko w Tatrach i to w nielicznych miejscach.


Zadni Staw Gąsienicowy
(pow. 0,52ha) – jezioro położone na wysokości 1852m n.p.m. pod zachodnią ścianą Kościelca. Wody ze stawu spływają do Długiego Stawu. Jest najwyżej położonym stawem w Dolinie Gąsienicowej o głębokości 8m, a przez większą część roku jest zamarznięty. Jest niedostępny dla turystów, a najlepiej widać go z czarnego szlaku na Świnicką Przełęcz.


Dwoiśniak (pow. 0,007ha) – składają się na niego dwa stawki (obecnie jeden wyschnięty) położone na Roztoce Stawiańskiej niedaleko schroniska Murowaniec. Jeziorko możemy dostrzec z żółtego szlaku na Kasprowy Wierch, a jego głębokość to 2m.


Dwoiśniaczek
(pow. 0,014+0,09ha) – zbiorowa nazwa kilku jeziorek położonych w kosodrzewinie niedaleko stawu Kurtkowiec. Mają około 1,5m głębokości, a dostrzec można je ze zboczy Kościelca. Przy niskim stanie wód wysychają lub pozostaje jeden.


Żabie Stawy Gąsienicowe / Troiśniaki (pow. 0,017ha + 0,003ha + trzeci zanikający) – trzy niewielkie stawki w zachodniej części doliny o średniej głębokości 6m. Położone są na wysokości 1612m n.p.m. obok czarnego szlaku na Świnicką Przełęcz.

Mokra Jama (pow. 0,048ha) - zajmuje 21 miejsce wśród stawów Zielonej Doliny. Przez większą część roku jest bezodpływowy, jednak przy wysokim stanie wody staje się przepływowy. Położony jest przy żółtym szlaku z Murowańca na Kasprowy Wierch, ok. 300 metrów od schroniska.


Kotlinowy Stawek
(pow. 0,021ha) – niewielkie jezioro położone na wysokości 1680m n.p.m. około 100 metrów od Zielonego Stawu. Ma głębokość około 0,5m, a w suchych okresach wysycha. Widoczny jest z zielonego szlaku na Liliowe. 


Jedyniak
(pow. 0,006ha) – położony na wysokości 1577m n.p.m. wśród kosówki obok żółtego szlaku na Kasprowy Wierch. Jezioro nie ma ani dopływu, ani odpływu, a jego głębokość wynosi 1,2m.


Samotniak (wyschnięty) – położony był na wysokości 1620m n.p.m. i miał głębokość około 0,5m. Został odkryty w 1938r., a wysechł prawdopodobnie na skutek zbudowanej nartostrady.

17.    Smreczyński Staw

Jedyny staw dostępny dla turystów po polskiej stronie Tatr Zachodnich. Położony jest u wylotu Doliny Pyszniańskiej, niedaleko Polany Ornak na wysokości 1226m n.p.m. Nazwa zdaje się być adekwatna do
świerkowego otoczenia stawu. Jego powierzchnia to zaledwie 0,75ha, a głębokość 5m. Ponad stawem widoczne są szczyty: Smreczyński Wiech, Kamienista, Błyszcz i Starorobociański. Od innych tatrzańskich jezior różni się bogatą florą i fauną, a staw otoczony jest przez torfowiska – objęte ścisłą ochroną. Górale uważali dawniej, że jezioro nie ma dna. Według legendy, gdy pewien gazda zaczął kopać rów odwadniający, by spuścić z niego wodę i zamienić go na łąkę, głos z wody ostrzegł go, że zatopi wszystkie miejscowości, aż do morza. Nad staw możemy dotrzeć zielonym szlakiem przez Dolinę Kościeliską, przy schronisku zmieniamy znaki na czarne. Na końcu ścieżki usytuowanych jest kilka ławek, a bagniste brzegi jeziora odgrodzone są barierkami.


18.    Kasprowy Stawek
To niewielkie jeziorko położone jest w Dolinie Kasprowej w polskich Tatrach Zachodnich. Znajduje się w lesie i stopniowo ulega zarastaniu. Zasilany jest podziemnymi dopływami, również odpływ ma podziemny. Przy niskim stanie wód czasami całkowicie zanika, natomiast przy wysokim tworzy się obok niego drugi, mniejszy stawek.

19.    Kosowinowe Oczko
Niewielki staw znajdujący się w Dolinie Pyszniańskiej, położony na wysokości ok. 1528 m n.p.m. Staw ma rozmiar 6,5×2m i głębokość 0,6m. Znajduje się wśród gęstych zarośli kosodrzewiny w obszarze ochrony ścisłej „Pyszna, Tomanowa, Pisana” i jest niedostępny turystycznie.

20.    Siwe Stawki
Dwa niewielkie jeziorka w Dolinie Pyszniańskiej, na wschodnich stokach Ornaku w Tatrach Zachodnich. Nie posiadają one dopływów ani odpływów, w skutek czego ich poziom jest bardzo zmienny i zależny od opadów atmosferycznych (o
kresowo zdarza się, że stawki się łączą). Ponadto temperatura ich wody jest znacznie cieplejsza niż innych tatrzańskich jezior, ze względu na położenie na nasłonecznionym stoku. Nie prowadzi do nich żaden szlak turystyczny, a wręcz znajdują się na obszarze ochrony ścisłej, natomiast doskonale je widać ze szlaków na Liliowe Turnie czy Siwą Przełęcz. Wyróżniamy stawki:
Wyżni Siwy Stawek – powierzchnia 0,37ha, głębokość 1m; wypływa z niego nieduży strumyczek o długości 30 metrów.
Niżni Siwy Stawek – powierzchnia 0,046ha, głębokość 1,8m;


21.    Dudowe Stawki

5 małych stawów w górnej części Doliny Starorobociańskiej w Tatrach Zachodnich. Znajdują się na zachodnich zboczach Kończystego Wierchu na wysokości ok. 1675m n.p.m. Przy wysokim stanie wody, niektóre jeziora łączą się z sobą, a w lecie często ulegają wyschnięciu. Woda ze stawków spływa efektowną siklawą, żlebem Wielkiej Szczerby i wsiąka w piarżyska u podnóża żlebu. Jeziora są doskonale widoczne ze szlaków turystycznych, prowadzących na Kończysty Wierch.


Ciekawa jestem, ile stawków widzieliście już podczas swoich wędrówek? Które najbardziej przypadły Wam do gustu i są waszymi ulubionymi? 

A.N.



2 komentarze:

  1. Fajne zestawienie. Kiedyś o bardzo późnej porze szłam wzdłuż brzegu Morskiego Oka. Zupełnie inaczej odebrałam je niż przy tym tłumie ludzi za dnia...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zgadzam się, każde miejsce można odebrać inaczej wlaśnie w zależności od otoczenia.

      Usuń